Praten over suïcidaliteit
Tijdens de week van de Suïcide staan we stil bij een onderwerp dat vaak in stilte blijft hangen. Het thema van dit jaar, “Op zoek naar woorden”, raakt me persoonlijk. Want juist als het gaat over suïcidaliteit, stokt onze taal. We weten vaak niet wat we moeten zeggen – of vinden de moed niet om te vragen.
Toen ik 15 was
De eerste keer dat suïcidaliteit dichtbij kwam, was in mijn puberteit. Ik was vijftien, zat gevangen in intens pesten en voelde me niet goed genoeg. Alsof ik er niet bij hoorde en niemand mij zou missen. De somberheid was zó groot dat ik soms dacht dat de enige uitweg eruit stappen was. Maar ik vond het moeilijk om erover te praten. En als ik iets deelde, werd het weggewuifd of zelfs gezien alsof ik het pesten zelf uitlokte. Wat ik toen nodig had, was dat iemand me vroeg: Hoe ziet die somberheid er voor jou uit?
Tijdens mijn ziekte
De tweede keer was in 2021, midden in mijn behandeling voor baarmoederhalskanker. Door coronamaatregelen en verlies van verbinding voelde ik me steeds eenzamer. Ik trok me terug, zelfs mijn partner kon ik soms niet bereiken. De donkere gedachten werden sterker. In gesprekken in het ziekenhuis vertelde ik wel dat ik zulke gedachten had, maar nooit stelde iemand me de directe vraag: Wil je dood? Terwijl juist die vraag me misschien had geholpen om woorden te vinden voor wat ik écht nodig had.
Waarom praten zo moeilijk is
Praten over suïcidaliteit blijft voor veel mensen een groot taboe. We zijn bang om iets verkeerd te zeggen of om de ander pijn te doen. Maar stilte maakt de afstand vaak groter. Door woorden te zoeken, al zijn ze onhandig of onvolledig, laat je merken dat de ander er niet alleen voor staat.
Hoe je wél steun kunt bieden:
-
Stel de directe vraag: Bedoel je dat je dood wilt?
-
Luister zonder oordeel, laat stiltes bestaan.
-
Wees eerlijk als je het niet weet, maar blijf nabij.
-
Zoek samen naar professionele hulp, zoals huisarts of 113.
Juist kleine stappen kunnen een groot verschil maken.
Het belang van vragen durven stellen
Dat is voor mij wat “Op zoek naar woorden” betekent. Er is niet altijd een perfect gesprek of het juiste antwoord. Maar stilte of ontwijken helpt niet. Wat helpt, is de moed om wél te vragen wat iemand bedoelt als die zegt: Ik kan niet meer. Soms kan één directe vraag al ruimte scheppen voor woorden, gevoelens en uiteindelijk ook hoop.
Aansluiting bij mijn werk in verlies- en rouwbegeleiding
In mijn werk als verlies- en rouwpedagoge zie ik hoe moeilijk het vaak is om woorden te vinden voor de zwaarste gevoelens. Of het nu gaat om het verlies van een dierbare, een onvervulde kinderwens of een ingrijpende ziekte: mensen worstelen met het uitspreken van hun pijn. Juist daarom werk ik met symboliek, creatieve werkvormen en gesprekken die uitnodigen om stap voor stap te benoemen wat anders onzegbaar blijft. Mijn eigen ervaringen hebben me geleerd hoe belangrijk het is dat iemand écht luistert, zonder te oordelen of weg te kijken. Dat is de plek die ik anderen wil bieden: een veilige ruimte waar ook de meest moeilijke gedachten gehoord mogen worden.
Mijn boodschap
Aan iedereen die zelf worstelt: je hoeft dit niet alleen te dragen. Zoek iemand bij wie je woorden mag zoeken, hoe gebrekkig ze ook voelen.
Aan iedereen die in de omgeving staat: durf de directe vraag te stellen, wees aanwezig, luister. Soms is een arm om iemands schouder meer waard dan duizend woorden.
We hoeven het niet perfect te zeggen. Maar laten we nooit stoppen met proberen woorden te vinden – en verbinding te maken.
Hulp nodig?
Praat erover. Met je huisarts, een vertrouwd persoon, of bel 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 (gratis en 24/7 bereikbaar). Chatten kan ook via www.113.nl.