Het voelt als een pop
Het is de dag van afscheid nemen. Anne lijkt opgewekt nieuwsgierig vandaag. Vele vragen komen voorbij. Hoe ziet dood eruit? Hoe voelt iemand die dood is? Voor mama is het fijn dat Anne eerst nog een aantal uurtjes naar school toe kan, even wat rust en ruimte voor eigen verdriet. De juf van Anne is op de hoogte van wat er speelt en besluit daarom om kort aandacht te besteden aan dit gebeuren tijdens het kringgesprek in de ochtend.
De juf leest het boek voor over Derk Das. In dit boek gaat Derk Das dood en de andere dieren halen dan verschillende herinneringen op met elkaar. Ook in de klas gebeurt bijna hetzelfde. Al snel blijkt dat bijna ieder kind in de klas weleens te maken heeft gehad met een overlijden, hetzij een dierbare of het overlijden van een dier in het huishouden of op straat. Het zorgt voor verbinding en troost.
Alle kinderen komen met de meest uiteenlopende vragen die je maar kunt bedenken. Op deze leeftijd speelt nu éénmaal een uitzonderlijke nieuwsgierigheid.
Kinderen van zes tot twaalf jaar
Over het algemeen bevinden de meeste kinderen in deze leeftijd zich in een fase van emotioneel evenwicht. Op het moment dat kinderen in deze leeftijdscategorie te maken krijgen met een verlies in hun omgeving, wordt dit emotioneel evenwicht verstoord.
In deze leeftijd kan het kind na een verlieservaring geconfronteerd worden met onbegrip van leeftijdgenootjes. Het kind kan hierdoor meer moeite hebben om zichzelf emotioneel te uiten. Ook kan het zijn dat het onbegrip van de leeftijdgenootjes ertoe leidt dat het kind minder snel toenadering zoekt. Hierdoor kunnen kinderen vaak extra snel volwassen worden.
In deze leeftijd begrijpen kinderen wat de dood precies inhoudt. Ze weten dat het een ‘definitief’ iets is, dat het ‘echt’ is, en niet te vermijden. Ondanks dat maakt het kinderen nog nieuwsgieriger naar de dood dan de peuter en kleuter al was. Kinderen in deze leeftijdsfase komen met vragen zoals: Hoe voelt iemand die dood is? Wat gebeurt er als je de ogen opendoet bij iemand die dood is?
Wellicht lastige, maar tegelijkertijd hele gezonde vraagstukken.
Wat te doen met een ‘schoolkind’ bij een begrafenis?
Ik zal eerlijk zijn, hier is geen éénduidig antwoord op te geven. Het is vooral belangrijk om als ouder zijnde naar je gevoel te luisteren en aan de hand daarvan je keuze te maken. Juist in deze leeftijdsfase is het nog belangrijker om de keuze weloverwogen te doen, de keuze om je kind wel of niet mee te nemen naar de begrafenis. Ik heb een aantal tips die je wellicht zouden kunnen helpen om deze keuze makkelijker te kunnen maken.
- Zorg dat je foto’s of filmpjes maakt dat je ‘schoolkind’ aanwezig is geweest. Vooral als het een begrafenis is van een persoon die dichtbij staat, bijvoorbeeld oma, opa, mama of papa. Op latere leeftijd kunnen kinderen alsnog met vragen komen waarom een bepaald persoon er niet meer is. Samen kun je dan de foto’s of het filmpje bekijken die je toen hebt gemaakt.Als je ervoor kiest om je ‘schoolkind’ mee te nemen naar een begrafenis, zorg er dan voor dat er iemand is die achterwacht staat. Ik bedoel hiermee dat er iemand paraat staat die in staat is om op je ‘schoolkind’ te kunnen en willen letten tijdens de dienst, zodat er ook ruimte kan zijn voor jouw eigen gevoelens en emoties.
- Bereid je kind van tevoren goed voor op wat er komen gaat. Het beste is om je kind te vragen wat die denkt dat er komen gaat. Vaak weten kinderen al meer dan wij denken. Door het aan je kind te vragen, voorkom je dat je informatie geeft die wellicht niet past bij wat het kind in zijn hoofd heeft zitten betreft beeld.
- Lees boekjes over doodgaan en begraven of cremeren.
- Laat je kind een mooie tekening maken voor de persoon die overleden is. Of beter nog, vraag aan je kind wat het zelf zou willen doen voor de overledene. Kinderen komen veelal met de mooiste ideeën. Zorg overigens wel dat het idee van het kind ook daadwerkelijk uitvoerbaar is.
Heb je zelf nog aanvullende tips? Deel deze dan gerust in een reactie.